1. Lễ hội Kỳ An đình Châu Phú diễn ra vào thời gian nào
Lễ hội diễn ra vào tháng năm âm lịch từ mồng 10 cho đến ngày 12 với nhiều nghi thức đặc sắc.
Bắt đầu từ 7 giờ sáng ngày mùng 10/5 âm lịch, tiến hành lễ thỉnh “sắc thần Nguyễn Hữu Cảnh” từ Nhà lớn về đình. Lễ này rất long trọng, có xe hoa, long đình, chiêng, trống, học trò lễ v.v… các vị trong ban quản trị đình thần mặc áo dài khăn đóng đi hầu phía sau. Sau lễ thỉnh “sắc thần Nguyễn Hữu Cảnh” là lễ thỉnh “Sắc thần Thoại Ngọc Hầu” tại phủ thờ của ông Nguyễn Khắc Mi (cháu nhiều đời của Thoại Ngọc hầu), sắc thần của hai ông chánh vệ thuỷ Đỗ Đăng Tàu và phó vệ thuỷ Lê Văn Sanh.
Sang ngày thứ hai 11/5 đúng một giờ đêm lễ túc kết bắt đầu với đầy đủ nghi thức dân gian truyền thống.
2. Lễ vật dâng cúng trong Lễ hội Kỳ An Châu Phú
Lễ vật chính dâng cúng trong buổi lễ túc yết gồm có một con heo trắng (heo đã mổ xong, cạo sạch, chưa nấu chín), một chén đựng huyết, một ít lông heo gọi chung là “mao huyết”, một mâm xôi, một trái cây, một mâm trầu cau, một đĩa muối, gạo. Các lễ vật được bày trên bàn, riêng con heo trắng được đặt sấp, thân phủ lên một giá gỗ cao. Ngoài ra còn có những lễ vật khác do nhân dân mang đến dâng cúng.
3. Nghi thức tổ chức lễ hội
Bắt đầu vào lễ, ông chánh tế đến dâng hương lễ trước bàn thờ, rồi lần lượt Ban quản trị thay nhau vào lễ. Kế đến là phần “Khởi chinh cổ“, sau khi đánh ba hồi trống gỗ và ba hồi chiêng mõ. Ban nhạc lễ với các nhạc cụ dân tộc bắt đầu trỗi lên, lễ dâng hương, chuốc tửu, tiệm trà bắt đầu. Sau khi dâng hương, dâng ba tuần rượu gọi là chuốc tửu và dâng trà gọi là tiệm trà, theo lời xướng của người xướng lễ, bản văn tế được mang đến trước bàn thờ. Ban tế quỳ xuống “đọc văn”, trong khi ban nhạc lễ trỗi nhạc để phụ họa cho giọng đọc. Dứt bài văn tế, ông chánh tế nghỉ cúng, đốt văn bản này và một ít giấy tiền vàng bạc, phần nghi thức lễ túc yết coi như đã xong.
Sau khi lễ túc yết xong, là đến lễ xây chầu và hát bội được tổ chức tại gian võ ca phía trước chính điện. Ông chánh tế mở đầu lễ xây chầu bằng việc nhúng cành dương vào tô nước cầm trên tay vẩy ra xung quanh và đọc lời cầu nguyện:
– “Nhất sái thiên thanh”. (Trời thêm thanh bình)
– “Nhị sái địa linh” (Đất thêm tươi tốt)
– “Tam sái nhơn trường” (Người được sống lâu) – “Tứ sái quỷ diệt hình” (quỷ dữ bị tiêu diệt).
Đọc xong, ông chánh bái đánh ba hồi trống và nói: “Ca công- tiếp hát”, lập tức trống mõ của đoàn hát bội rộ lên và chương trình hát bội được bắt đầu. Đoàn hát rất nhiều xuất với các tích tuồng xưa như: Trần Bình Trọng, Sát Thát, Trưng nữ Vương, Lưu kim Đính, Sơn hậu…
Ngày 12/5 cuối cùng của lễ hội bắt đầu vào 3 giờ sáng với lễ chánh tế, nghi thức diễn lại như lễ túc yết là sau phần dâng trà là phần âm thực mang ý nghĩa truyền thống. Đến 13 giờ cùng ngày thì tiến hành nghi thức cuối cùng là lễ nối sắc. Nghi thức cũng giống lễ thỉnh sắc.
Hội đình Châu Phú vừa mang ý nghĩa tưởng nhớ một vị có công khai phá miền Nam Bộ, vừa cầu mong một cuộc sống ấm no. Lễ hội thu hút đông đảo nhân dân quanh vùng qui tụ về với lễ vật trên tay, trang phục chỉnh tề thành tâm cầu thần linh ban cho mưa thuận gió hoà, quốc thái dân an.
Lễ Kỳ An ở đình Châu Phú vừa mang ý nghĩa tưởng nhớ một vị có công khai phá miền Nam Bộ, vừa cầu mong một cuộc sống no đủ. Vì vậy, đây là một sinh hoạt văn hoá dân gian đáng được bảo tồn, duy trì và tạo điều kiện phát triển.
