1. Lịch sử chùa Cổ Thạch
Vị trí chùa Cổ Thạch
Toạ lạc tại xã Bình Thạnh, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận, chùa Cổ Thạch còn được gọi với cái tên dân dã là “Chùa Hang”. Có lẽ cũng bởi vị trí của chùa, nằm giữa hang động tự nhiên với cây cối bao bọc trên đồi có độ cao khoảng 64m so với mực nước biển. Cũng như nhiều ngôi chùa khác, Chùa Cổ Thạch Phan Thiết khởi nguyên cũng chỉ là một am nhỏ lợp lá và vách ván.
Gần chùa là biển Cổ Thạch Phan Thiết mênh mông ngày đêm sóng vỗ. Vì vậy, sự bình yên nơi chùa Cổ Thạch mang lại cho du khách không chỉ là chút cảm nghiệm bình an từ tôn giáo, mà còn là sự bình yên khoáng đạt từ quang cảnh thiên nhiên xung quanh.
Lịch sử ngôi chùa Cổ Thạch
Lội ngược dòng về những năm 1835-1836, thời này có vị thiền sư Bảo Tạng đến thôn Bình Thạnh và khai lập nên Cổ Thạch Tự để sống cuộc đời tu hành đầy đức hạnh, cứu giúp chúng sanh thoát khỏi khổ đau trong thời loạn lạc.
Để tưởng nhớ công lao to lớn của vị Thiền Sư Bảo Tạng, nhà chùa Cổ Thạch Bình Thuận đã lấy ngày 25/05 âm lịch hằng năm làm ngày giỗ Tổ. Sau 5 năm trụ trì tại đây, ngài bắt đầu truyền trao lại cho các đệ tử và tiến vào Nam thực hiện con đường du hóa, hoằng pháp độ sinh.
Hơn 170 năm trôi đi, Cổ Thạch Tự từ một am nhỏ bây giờ đã trở thành một trong những di tích thắng cảnh cấp quốc gia. Theo thăng trầm thời gian, chùa đã được trùng tu và sửa chữa nhưng vẫn giữ được nét trang nghiêm cổ kính và linh thiêng vốn có. Len lỏi giữa những tảng đá, những am nhỏ được dựng lên trong oai nghi và linh thiêng đến lạ kì. Cũng hính vì vậy, Chùa Cổ Thạch luôn được xếp vào những ngôi chùa tại Phan Thiết nổi tiếng về sự linh thiêng.
2. Kiến trúc chùa Cổ Thạch
Khu vực chùa Cổ Thạch là một quần thể kiến trúc rất độc đáo. Các am, điện, cốc liên hoàn với nhau trên khu đồi đá cao 64 m và trải rộng tới hơn 4 ha.
Tại cổng tam quan, lối dẫn vào chính điện là tượng hai linh vật voi và hổ hộ pháp phía trước. Theo tín ngưỡng Phật giáo, voi là biểu tượng của sức mạnh tâm thức; còn hổ là biểu tượng cho sức mạnh của niềm tin và sự chiến thắng.
Mọi lối đi đều được cây cối thiên nhiên che phủ nên dù ở địa hình cao nhưng cũng không có cảm giác khó chịu từ thời tiết. Ngoài ra còn có rất nhiều phiến đá lớn với nhiều hình thù khác nhau. Có tảng đá hình chú ếch ngộ nghĩnh; có tảng thì lại mang hình dáng như bàn tay Đức Phật.
Ngôi chùa đi theo lối kiến trúc cổ xưa nên trược bày phối với nhàu màu sắc sặc sỡ rất bắt mắt. Bởi vị trí địa hình là núi đá cao nên mỗi lối đi của ngôi chùa đều có các bậc thang lên xuống thoai thoải theo sườn dốc.
Ngoài các khu thờ phụ trên núi đá cao, chùa Cổ Thạch còn có các nhà thiền; từ đường; nhà tổ; thác chuông; lầu trống; am cốc thờ tự và những liễn phi, hoành khối,…
Bất kể ai khi đến thăm chùa đều phải ” trầm trồ khâm phục ” trước công trình kiến trúc vừa cổ kính hoang sơ và mang vẻ đẹp độc đáo lạ mắt.
3. Vẻ đẹp cổ kính trang nghiêm của chùa Cổ Thạch
Cổ Thạch Tự mang một vẻ đẹp nguyên sơ độc đáo, tựa đầu lên núi lên đồi cùng hàng ngàn phiến đá, hang động kỳ bí, thấp thoáng trong làn sương mờ như chốn bồng lai tiên cảnh khiến ai đến du lịch Bình Thuận cũng phải ghé qua.
Con đường lên chùa thông thoáng, có nhiều bóng cây che mát nhưng hơi quanh co, khúc khuỷu với 36 bậc thang được nối tiếp nhau bằng phiến thạch. Dưới chân bậc thang là đôi rồng uốn lượn ỏ hai bên bằng xi măng như để chào đón những du khách đến chùa hành hương.
Bước đến gần cổng Tam quan, nhìn sang chiếc cầu gần đó có bên phải là bức tượng hình hổ ngồi và bên trái là tượng voi nằm được tạc vô cùng tinh vi và ấn tượng. Cổng chùa thì được ốp men gốm sứ rất bắt mắt.
Đúng như tên gọi của nó, Cổ Thạch có ý nghĩa là “đá xưa”, ngôi chùa được hình thành bởi những tảng đá tự nhiên khổng lồ lên tới hơn 4 hecta với hình thù kỳ lạ, gác chồng lên nhau tạo ra những hang động kỳ bí, đó cũng là lý do khiến người dân địa phương gọi đây là chùa Hang.
Các công trình trong chùa đều được thiết kế tinh tế và tỉ mỉ với các hình ảnh: Long, Ly, Quy Phụng trên các mái chùa, các cây cột trụ,…mang đậm nét đặc trưng trong kiến trúc phật giáo. Chính điện nằm lọt thỏm trong quần thể núi đá tự nhiên, kế đó là các nhà thiền, từ đường, nhà tổ, gác chuông, gác trống,… mang đến một vẻ đẹp hoang sơ, mới lạ cho ngôi chùa.
4. Hang động chùa Cổ Thạch
Ngôi chùa này nằm trên quần thể núi đá nên cũng có rất nhiều hang động đặc biệt. Tận dụng địa thế này, các thiền sư đã dùng chúng làm nơi thờ phụng.
Mỗi hang động trong chùa đều mang một nét đẹp riêng để thờ một vị Phật, Bồ Tát hoặc một nhà sư đã qua đời đặc biệt là nhà sư Bảo Tạng – người đã khai sinh ra ngôi chùa mà bất cứ ai khi bước vào đều sẽ cảm nhận ngay được sự linh thiêng và huyền bí.
Nếu hang thờ Phật Mẫu Chuẩn Đề có bức tượng Phật 8 tay và nhiều tượng cổ thì hang Tam Bảo lại thờ đến 23 pho tượng Phật cổ với niên đại lâu năm và nhiều kích thước khác nhau. Ngay những vách đá quanh hang cũng được tô vẽ ấn tượng, mô tả lại cuộc đời của đức Phật cùng các vị Bồ Tát. Mỗi tượng đều mang một vẻ nghiêm trang và thanh tịnh.
5. Lễ hội chùa Cổ Thạch
Vào ngày 25/05 âm lịch hàng năm sẽ là ngày giỗ Tổ của chùa Cổ Thạch. Đây là ngày mà để tăng ni, phật tử nơi đây tưởng nhớ công ơn to lớn của vị Thiền Sư Bảo Tạng – người có công lao to lớn trong việc xây dựng chùa ngày ấy.
Nếu bạn chọn du lịch Phan Thiết vào mùa mưa, Chùa Hang như được khoác lên mình chiếc áo mới. Cả quần thể Chùa gồm hàng chục công trình lớn nhỏ, mỗi sáng sớm, sương giăng bao phủ. Nước từ trên triền núi theo những con suối lát đầy đá róc rách chảy ra biển. Ngôi chùa thấp thoáng ẩn hiện giữa những tảng đá lớn với nhiều hình thù, vừa huyền bí vừa thơ mộng. Bạn sẽ không nỡ rời chân khi được ngắm nhìn và hòa mình vào một kiệt tác tuyệt vời của tạo hoá.
Cổ Thạch Tự đã tồn tại biết bao thế hệ, gắn với nhiều ý nghĩa về lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật, văn hóa và có giá trị đích thực qua mỗi thời đại khác nhau. Không những thế giờ đây, Cổ Thạch Tự còn là điểm dừng chân du lịch lý tưởng của thế hệ hôm nay và cho cả thế hệ mai sau.