1. Đảo Hòn Bà ở đâu
Nằm cách Phan Thiết khoảng 70km về phía Đông Nam, cách bờ biển thị xã La Gi gần 2km về hướng Đông, Hòn Bà chỉ là một hòn đảo nhỏ nằm chơi vơi giữa biển cả mênh mông với diện tích gần 3ha, đường chu vi chân đảo từ 700 – 800m, có đỉnh cao so với mặt biển 38m. Nhìn từ xa, đảo Hòn Bà như một con rùa đang vươn mình giữa nghìn trùng sóng nước.
2. Sự tích về Hòn Bà
Sự tích về Hòn Bà là một câu chuyện tình cảm động của một cặp vợ chồng. Người ta kể rằng, xưa kia, có một đôi vợ chồng trẻ sống hạnh phúc bên nhau tưởng chừng như không có gì có thể tách rời họ trên mảnh đất Lagi lúc chưa có dấu chân người. Một hôm, chàng nghe tiếng hót của chim lạ rồi chàng xách ná, tên đi theo tiếng chim mãi về núi xa với hi vọng sẽ gặp điều may mắn. Đến vùng đất lạ, chàng không thấy thú rừng để săn bắt mà trước mắt chàng mở ra khung cảnh toàn hoa và mỹ nữ đẹp tựa như tiên. Thế là chàng quên cả lối về với vợ mình.
Người vợ nơi quê nhà mỏi mắt chờ mong, cứ nhóm bếp lửa hồng cho chảo nước sôi để chờ chồng mang về những con thú rừng với những bộ lông thú màu sắc sặc sỡ. Chờ mãi không thấy, rồi bỗng một đêm được báo mộng, nàng đã hiểu ra chàng phụ bạc. Thế là, nàng hất chảo nước sôi như lời thề đoạn tuyệt. Nàng dậm chân ba dậm, Động Bà Sang bỗng tách một phần đất để trở thành hòn đảo cô đơn chia lìa với bao kỷ niệm. Hòn Bà có từ đó.
3. Vẻ đẹp Hòn Bà mê mẩn lòng người
Với diện tích chỉ vỏn vẹn gần 3 ha, thế nhưng Hòn Bà lại chứa đựng nhiều vẻ đẹp hoang sơ mà ít ai biết đến. Từ xa chúng ta có thể thấy đảo như một hòn ngọc xanh giữa biển khơi, với những cánh rừng già ôm trọn cả hòn đảo. Khí hậu thì vô cùng mát mẻ, càng lên cao càng cảm nhận được rõ hơn cái không khí mát lành của biển cả, như được đắm chìm trong đại dương bao la vô tận.
Cũng từ đây ta có thể ngoảnh mặt nhìn thấy toàn bộ Lagi xinh đẹp, với bãi biển Đồi Dương cát trắng nắng vàng, phía đối diện là biển Đông rộng lớn, những con thuyền nhấp nhô ngoài xa. Phía dưới chân đảo, du khách có thể ngồi trên gành đá, ngắm những rặng san hô đủ màu sắc dưới làn nước trong veo, nhìn ngắm đàn cá tung tăng bơi lội và cảm nhận không khí bình yên nơi hải đảo.
4. Đền thờ nữ thần Thiên Y Ana
Đến Hòn Bà, ta không thể không nhắc đến đền thờ nữ thần Thiên Y Ana do người Chăm xây dựng từ cuối thế kỷ XVII. Bà là vị thần thiêng liêng của vương quốc Champa cổ, vì thế đảo mới được gọi là Hòn Bà. Để lên được đền thờ phải qua hơn 100 bậc thang tam cấp phủ bóng rêu xanh. Điều đáng nói ở đây là tuy ngôi đền do người Chăm xây dựng nhưng kết cấu và kiến trúc lại theo lối của người Việt cùng thời, bên trong bức tượng nữ thần Po Inu Nagar được tạc bằng đá khối nguyên tại chỗ.
Tượng nữ thần Thiên YaNa được các nghệ nhân Chăm tạc từ một khối đá nguyên tại chỗ. Người Chăm xây dựng ngôi đền trên ngọn của đảo để tôn vinh nữ thần của mình. Hơn nữa, nghề đi biển là nghề chính để nuôi sống bao con người nơi đây nên việc thờ tượng Nữ thần cũng là cầu mong cho những người đi biển được thuận buồm xuôi gió.
Đền được xây dựng ngoài tôn vinh và thể hiện văn hóa của người Chăm còn là cách để ngư dân có thể cầu mong những chuyến đi biển bình an. Lễ hội cúng nữ thần còn được gọi là lễ Vía Bà và được tổ chức vào ngày 23 – 3 âm lịch hàng năm.
4. Am thờ Ông Cai với sự tích đầy lòng vị tha
Ngoài ra, khi đặt chân lên đảo ta có thể thấy một cái am thờ Ông Cai với sự tích đầy lòng vị tha. Tương truyền có một nhà buôn vì gặp bão nên ghé đảo để tránh. Vì không kìm được trước vẻ đẹp của chủ đảo nên đã có lời lẽ thô lỗ suýt mất mạng. Nhưng cuối cùng Bà đã tha thứ và người thương buôn xin ở lại làm kẻ hầu hạ bà suốt đời. Ngày nay đảo cũng chỉ có một người trông coi đền thờ mà thôi và chỉ đông đúc vào mỗi dịp lễ hội hàng năm khi người từ khắp xứ về cúng bái.
5. Ẩm thực đảo Hòn Bà
Hòn Bà có hai món ẩm thực mà du khách không thể bỏ qua khi đến thăm đảo đó là Hào Sữa và Ống Vú Nàng. Chúng ta hãy cùng thử tìm hiểu sơ qua về những món ngon này nhé.
Hào sữa
Hào Sữa ở đây có bộ vỏ sần sùi, trú ngụ nhiều ở các ghềnh đá mà ta có thể dễ dàng dùng dao hoặc hòn đá để khai thác. Hào có thể nướng lên, chấm với ít muối tiêu xanh thì ngon không kể xiết. Thịt hào sữa có độ dai vừa phải, thơm, ngọt đậm đà và béo ngậy, được nhiều du khách rất ưa chuộng.
Ốc vú nàng
Còn về món ốc Vú Nàng thì khỏi phải bàn, nghe cái tên thôi cũng đủ làm chúng ta xao xuyến, đặc biệt là cánh mày râu. Sở dĩ nó có tên đặc biệt như vậy bởi hình dạng bên ngoài làm người ta liên tưởng tới…Bầu Ngực của người thiếu nữ. Ốc có hình nón, trên đỉnh có một cái núm nhỏ, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ. Đây được xem là đặc sản tiến Vua thời xưa, ngày nay là món ăn thường ngày của người dân biển. Ốc có thể chế biến bằng cách nướng hoặc luộc lên, cho mùi vị vô cùng béo ngậy, thơm ngon, dùng thêm với muối ớt hoặc muối tiêu xanh cho cảm giác vô cùng đậm đà, mang hơi hướng vị biển.
Người ta biết đến và ngưỡng mộ Hòn Bà ở La Gi không chỉ là ngôi đền cổ, vẻ đẹp do tạo hóa ban cho với đồi dương thơ mộng cùng với sự hùng vĩ của hòn đảo nằm cheo leo giữa biển cả mênh mông mà còn ở sự tích Hòn Bà được truyền tụng từ ngàn đời nay… Đến thăm hòn đảo này, ai ai cũng sẽ cảm nhận được sự nhỏ bé của con người trước thiên nhiên kỳ vĩ cũng như cảm nhận được sự nhỏ bé của mình trước cuộc đời dài rộng lắm chông gai.
