1. Vị trí chùa Hang Hà Tĩnh
Di tích danh thắng Chùa Hang tọa lạc trên dãy núi Hồng Lĩnh thuộc phường Bắc Hồng, thị xã Hồng Lĩnh – Hà Tĩnh. Chùa có cung Tam bảo nằm trong hang đá, tựa vào mé sườn Tây của đỉnh Mồng Gà nhìn ra phía trước là thung lũng bạt ngàn thông.
Vãn cảnh Chùa Hang, Phật tử được đắm mình trong cảnh sắc non nước hữu tình thơ mộng với đồi thông, vườn chè xanh mướt, với vô số những loại hoa chen nhau đua sắc trong khí trời dìu dịu mát như chốn thiên thai.
2. Đường lên chùa Hang
Đường lên chùa tuy dốc cao ngoằn ngoèo nhưng qua chút gian nan đó, ngay khi vừa chớm chân chùa, du khách đã ngỡ ngàng như lạc bước vào chốn thần tiên với thông reo vi vu, với ẩn hiện những mái ngói trong mây núi in bóng mặt hồ. Du khách đến Chùa Hang ngoài việc tụng kinh niệm phật cầu mong điềm lành còn có thể thưởng lãm cảnh sắc thiên nhiên hiền hoà, thả mình an lạc trong mây núi…
Chùa Hang đã trở thành một địa chỉ tâm linh, là chốn đi về trao gửi niềm tin của đông đảo phật tử, du khách.
3. Lịch sử hình thành và tôn tạo Chùa Hang
Theo lịch sử, Chùa Hang có từ thời Hậu Lê, được biết đến từ thế kỷ XVII. Chùa nằm trong chuỗi liên kết hệ thống chùa cùng trên dãy núi Hồng Lĩnh, phía Bắc có Chùa Thiên Tượng, Chùa Long Đàm, Chùa Móc, Chùa Dằng, Chùa Bảo Ân, xa hơn có Chùa Đại Hùng và Chùa Hương Tích. Trải qua một thời kỳ dài không có người ở, Chùa hoang phế, chỉ còn lại một cái hang nhỏ, sập lở, xung quanh bị đất đá bồi đắp.
Năm 1990, Thầy Trần Văn Phú đã phát hiện ra ngôi chùa này. Thầy bắt đầu đi vào tôn tạo và từng bước cùng với các Phật tử thập phương mở rộng dần. Khuôn viên Chùa được hình thành quanh điểm trung tâm là khu vực Động Hang – giữ nguyên dấu tích lịch sử, đồng thời Thầy xin Chính quyền mở rộng dần để đáp ứng nhu cầu của các Phật tử đến tu học và chữa bệnh tại Chùa.
Do đó, Chùa Hang được phân thành 2 chùa có tên là Chùa Thượng và Chùa Hạ. Hai Ngôi Tam Bảo và hai quần thể Chùa cách nhau 300m, cùng trên dãy núi Hồng Lĩnh.
Chùa Hang sau ngày tôn tạo, đi vào hoạt động đã nhận được rất nhiều công đức của phật tử và các doanh nghiệp. Ngày càng có nhiều hạng mục, công trình được xây dựng, nâng chùa Hang trở thành một quần thể kiến trúc với các điểm tín ngưỡng như: Khuôn viên tượng quan âm Cung A Di Đà, Cung Tam bảo, Cung thờ mẫu, Cung thờ tượng quan âm và khu vực thờ Thiên thủ Thiên Nhẫn. Các điểm tín ngưỡng thờ tự này được xây dựng rất khiêm nhường, không khoa trương và được phân bố khá đều giữa hệ thống đường tản bộ, vườn cảnh tạo nên mối tổng hòa trong không gian thờ tự vừa cổ kính vừa hiện đại, vừa dung dị, gần gũi lại rất uy nghiêm.
4. Kiến trúc độc đáo của chùa Hang
Đến với chốn linh thiêng này, bạn sẽ được lắng nghe nhiều câu chuyện lịch sử bí ẩn, đồng thời mở mang tầm mắt về lối kiến trúc độc đáo từ thời xa xưa của chùa.
Từ ngày được tôn tạo, chùa Hang nhận được sự đóng góp của rất đông tăng ni phật tử cùng các doanh nghiệp trên địa bàn. Đến nay, công trình này cũng có nhiều hạng mục được xây dựng, từng hạng mục đều có kiến trúc độc đáo, thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách.
Cụ thể, ngôi chùa được xây dựng ở phần nền của hang nằm ở dãy núi Hồng Lĩnh. Đường di chuyển lên chùa rất quanh co, xung quanh là rừng thông bạt ngàn. Bởi vậy, khi di chuyển lên chùa, bạn sẽ như lạc vào chốn tiên cảnh, không gian trong lành, mát mẻ.
Kết cấu của chùa Hang Hà Tĩnh bao gồm các hạng mục như sau:
- Khuôn viên tượng Quan Âm Cung A Di Đà
- Cung Tam Bảo
- Cung thờ Mẫu
- Cung thờ tượng Quan Âm cùng khu vực thờ Thiên thủ Thiên Nhẫn
- Nhà Tăng
- Các hoa viên xung quanh
Quang cảnh của ngôi chùa này được phân bố đồng đều, có hệ thống khu tản bộ, khu vực vườn hoa cây cảnh. Bởi vậy, nhiều du khách đánh giá kiến trúc của chùa khá hài hòa, giao thoa giữa nét cổ kính, hiện đại, vừa gần gũi vừa thể hiện được sự tôn nghiêm, linh thiêng.
Chùa Hang Hà Tĩnh là một trong những điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của địa phương này. Đây không chỉ là nơi chiêm bái giúp tâm an yên, thanh tịnh, mà còn là không gian để bạn hòa mình vào cảnh đẹp của thiên nhiên, đất trời hùng vĩ. Đến với Chùa Hang ngoài thưởng lãm cảnh đẹp, tận hưởng khí trời được ví như “nơi mùa xuân mãi thắm tươi” hoa lá khoe sắc, đâm chồi nảy lộc. Nơi Phật tử có căn duyên sẽ được đào tạo khai mở các khả năng siêu nhiên và học tập giáo lý của Đức Phật để hoàn thiện bản thân và hướng đến những điều tốt đẹp.
