1. Khu di tích cố Tổng Bí thư Trần Phú ở đâu
Dọc theo Quốc lộ 8A rộng rãi, hình ảnh làng quê yên tĩnh với hai bên đường là những thửa ruộng lúa xanh non mơn mởn. Đi chừng 18 km là chúng ta đã đặt chân đến xã Tùng Hình ảnh, huyện Đức Thọ – quê hương của cố Tổng Bí thư Trần Phú. Khu mộ đồng chí Trần Phú toạ lạc trên núi Quần Hội, rộng khoảng 40m2 bằng đá hoa cương nhìn xuống bến Tam Soa (3 giải lụa mềm) là hợp lưu của 3 con sông:
Ngàn Tươi, Ngàn Phố và dòng sông Lam một hình tượng của vùng địa linh sinh ra nhiều nhân kiệt. Mặc dù đã được đọc nhiều bài viết giới thiệu về địa thế vô cùng xinh của khu di tích lịch sử được khánh thành năm 2004 nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của đồng chí trên những báo, nhưng đến đây nhìn hình sông, thế núi mới thực sự cảm thấy lấy được lòng thành kính, sự tri ân tinh xảo của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Hà Tĩnh cũng như toàn dân tộc Việt Nam nếu như với công lao của Người Cộng sản vĩ đại.
2. Lịch sử Khu di tích cố Tổng Bí thư Trần Phú
Khu di tích cố Tổng Bí thư Trần Phú được công nhận là khu di tích lịch sử văn hoá quốc gia ngày 11/6/1992, nhưng tại đây, những hoạt động về bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị của di tích đã có rất nhiều từ năm 1977.
Ban đầu di tích là một tổ thuộc bảo tàng Nghệ Tĩnh, sau khi Nghệ Tĩnh bị tách ra thì di tích lại do bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh quản trị. Đến ngày 14/6/2002, ban quản trị di tích Trần Phú được xây dựng. Kể từ đó đến nay, khu di tích chịu sự quản trị trực tiếp của ban quản trị di tích.
Cho đến khoảng đầu năm mới 1930 khi ông Đồ Câu mua được ngôi nhà 3 gian đặt cạnh đây thì ngôi nhà này được ông hiến tặng cho dòng họ và từ đó tới nay trở thành nhà thờ tiểu chi họ Trần.
Chính ngôi nhà này trong thời gian đồng chí Trần Phú học tại trường Quốc Học Huế (1918- 1922) và thời gian đồng chí dạy học ở trường Cao Xuân Dục thành Vinh (1922- 1925) đồng chí thường về thăm nhà vào những dịp nghỉ hè, nghỉ tết. Vì vậy ngôi nhà được gìn giữ và tu bổ làm di tích lưu niệm Trần Phú, nơi thờ tự vong linh đồng chí Trần Phú và vong linh tổ tiên họ Trần.
Nhà thờ tiểu chi họ Trần Nhà thờ vốn nguyên gốc có kiến trúc theo lối tứ trụ, 3 gian không lồi, tường xây bằng đá ong xung quanh nền được ghép bằng đá hộc, mái lợp ngói cẩm trang. Ngôi nhà được xây dựng vào năm 1862 nhưng do liên quan của trận lũ lụt năm 1945 và cuộc chiến tranh của đế quốc Mỹ bằng không quân lần thứ nhất (1964) ngôi nhà có một số thay đổi nhưng nhìn chung vẫn giữ được kiến trúc như lúc đầu.
Năm 1962, ngôi nhà được ty văn hoá Hà Tĩnh tu bổ đồng thời mua thêm một ngôi nhà lim 5 gian làm nhà trưng bày bổ sung cập nhật những hiện vật, tài liệu về thân thế và sự nghiệp đồng chí Trần Phú để phục vụ khách tham quan và nghiên giúp. Năm 1998, khu di tích lưu niệm Trần Phú được mở rộng, xây dựng mới nhà trưng bày.
3. Khu di tích Trần Phú có gì
Khu di tích Trần Phú được biết đến là một điểm tham quan, du lịch nổi tiếng tại Hà Tĩnh khi sở hữu những giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh vô cùng cao. Tổng thể kiến trúc và thành phần kết cấu của Khu di tích Trần Phú được chia làm 3 thành phần chính là Nhà thờ, Nhà trưng bày và Khu mộ.
Khu nhà thờ
Nhà thờ nằm trong khuôn viên Khu di tích Trần Phú được biết đến khu thờ phượng tiểu chi họ Trần (chi thứ 2), vốn là ngôi nhà dân dụng được xây vào những năm 1862 bởi cụ Nguyễn Viết Tân, cố nội của đồng chí Trần Phú.
Lối kiến trúc của nhà thờ được thiết kế và xây dựng theo lối tứ trụ gồm 3 gian không lồi, không lõm được xây dựng bằng đá vôi. Cùng với đó là phần nền xung quanh được ghép bằng đá hộc và mái lợp ngói cẩm trang.
Sau khi được xây dựng vào những năm 1862, nhà thờ này phải chịu sự ảnh hưởng của mùa lũ năm 1945 và cuộc chiến tranh không quân Mỹ năm 1964, khu nhà thờ đã có sự thay đổi nhưng vẫn có thể giữ được những hình dáng ban đầu.
Khu nhà trưng bày
Điểm nổi bật và có giá trị nhất khu di tích còn nằm ở khu vực nhà trưng bày. Nơi này hiện đang trưng bày và lưu giữ hơn 200 hiện vật và kỷ vật tái hiện lại cuộc đời, thân thế cũng như sự nghiệp của đồng chí Trần Phú và cả phả hệ tiểu chi họ Trần đời thứ 15 – 18.
Theo như sử sách có ghi chép, vào khoảng năm 1962, nhà trưng bày của khu di tích đã được tu bổ và bổ sung thêm 1 ngôi nhà 5 gian làm nhà trưng bày để có thể mở rộng sức chứa hiện vật, tài liệu về sự nghiệp và thân thế của đồng chí Trần Phú.
Khu mộ
Ngoài ra, khu lăng mộ cũng là một khu vực có giá trị lịch sử cao không kém đối với các khu vực trong khu di tích với 2 khu vực bao gồm khu lăng mộ của Đồng chí Trần Phú và phần mộ của 2 cụ song thân.
Khu mộ đồng chí Trần Phú
Khu mộ đồng chí Trần Phú được khởi công xây dựng vào ngày 08/01/2000, tại phần núi Quần Hội, tọa lạc tại thôn Châu Linh, xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ.
Tổng diện tích của khu lăng mộ này lên đến tổng cộng 7ha với phần đồi rộng 5ha và phần hồ rộng đến 2ha. Tổng kinh phí xây dwungj khu mộ này được đầu tư vô cùng lớn với sự đóng góp từ các nguồn của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Ban Tài chính Trung Ương và Hà Tĩnh.
Khu mộ 2 vị song thân
Nằm trong khuôn viên này còn có thêm khu mộ của 2 cụ song thân Đồng chí Trần Phú đã được tìm thấy ở Quảng Ngãi và an táng tại quê nhà năm 1999. Ngoài ra, ở bên phải của dãy núi Quần Hội còn có phần mộ của Đồng chí Trần Ngọc Oanh, là người con thứ 8 trong gia đình và là em của Đồng chí Trần Phú.
Với những giá trị đắt giá về lịch sử, văn hóa và tâm linh cao, Khu di tích Trần Phú xứng đáng được mệnh danh là điểm đến tham quan du lịch đầy ý nghĩa và mang tính nhân văn cao trong chuyến du lịch Hà Tĩnh.
