1. Vị trí & thời gian diễn ra lễ hội chùa Long Tiên
Chùa Long Tiên là một di tích lịch sử, danh thắng nổi tiếng nằm trong quần thể Khu di tích lịch sử văn hóa núi Bài Thơ, được Bộ Văn hoá Thông tin xếp hạng là di tích Cấp quốc gia ngày 31/8/1992.
Chùa nằm vị trí khá thuận lợi, nằm ngay trung tâm thành phố Hạ Long, là ngôi chùa rất linh thiêng, là điểm đến hấp dẫn của tour du lịch văn hóa, tâm linh tỉnh Quảng Ninh.
Chùa được xây dựng cách đây không lâu (năm 1941) nhưng là ngôi chùa lớn nhất ở thành phố Hạ Long. Lễ hội chùa Long Tiên thường diễn ra ngày 24 tháng 3 âm lịch hàng năm, lễ hội không chỉ dành riêng cho các tín đồ đạo Phật, nó mang ý nghĩa tâm linh cao cả cho tất cả nhân dân, du khách trong, ngoài nước.
2. Ý nghĩa của lễ hội chùa Long Tiên
Chùa Long Tiên được xây dựng cách đây không lâu (nãm 1941) nhưng là ngôi chùa lớn nhất ở thành phố Hạ Long. Chùa có an vị Phật và các vị tướng đời Trần có công với nước. Chùa có phong cách kiến trúc độc đáo hiếm thấy, mang phong cách kiến trúc và điêu khắc của các ngôi chùa thời nhà Nguyễn, kiểu chồng giường giá chiêng và những hoạ tiết hoa văn trang trí rồng phượng, hoa lá cách điệu. Trên đỉnh tam quan là tượng phật A di đà với tư thế ngồi, dưới là gác chuông, nổi bật ba chữ “Long Tiên Tự”. Hai bên là hai câu đối. Chính điện thờ Phật, bên phải thờ các tướng lĩnh nhà Trần, bên trái là cung Tam Phủ Thánh Mẫu.
Ðây là một di tích lịch sử, danh thắng nổi tiếng. Có thể nói chùa Long Tiên ngày nào cũng là hội. Khách du lịch Việt Nam và nước ngoài vào vãn cảnh chùa, các tín đồ dâng hương cúng Phật, tụng kinh… nhưng đông nhất vẫn là ngày rằm và mồng một hàng tháng và đặc biệt vào dịp Tết Nguyên đán. Khi xuân đến, vào mùa trẩy hội của cả vùng Quảng Ninh, người ta gọi chùa Long Tiên là chùa Trình. Ai cũng muốn đến chùa Long Tiên dâng hương trước rồi mới tiếp tục cuộc hành hương tới Yên Tử, tới hội đền Cửa Ông…
Lễ hội chùa Long Tiên không chỉ dành riêng cho các tín đồ đạo Phật, nó mang ý nghĩa tâm linh cao cả cho tất cả mọi người. Có thể nói đây là một lễ hội mang ý nghĩa tâm linh, văn hóa rất cao, nó giúp con người tĩnh tâm, an lạc hơn trong suy nghĩ.
3. Phần lễ và phần hội chùa Long Tiên
Lễ hội Chùa Long Tiên cũng như lễ hội ở nhiều địa phương khác, cũng có phần lễ và phần hội.
Người ta sẽ tổ chức rước kiệu theo một hành trình đầy trang nghiêm với điểm xuất phát từ Chùa Long Tiên, sau đó qua đền Đức Ông, rồi Đền thờ An Dương Vương, qua Loong Toòng, lại trở về chùa. Theo kiệu, bao giờ cũng là những dòng người nối nhau đến đông nghẹt, trong đó người theo để mong cầu may mắn, người theo vì lòng tưởng nhớ đến tổ tiên, người theo để cầu an kính Phật, song cũng có rất nhiều người đi theo kiệu bởi thực sự muốn trải nghiệm một lễ hội đông đúc của đất Hạ Long nổi tiếng này. Kết thúc hành trình rước kiệu, mọi người có thể dâng hương, cầu khấn, vãn chùa.
Phần hội sau đó được tổ chức nhẹ nhàng, đủ để làm cho người tham dự cảm nhận niềm vui trẩy hội truyền thống thật ý nghĩa, vẫn còn nguyên đó giữa cuộc sống hiện đại xô bồ.
Có thể thấy lễ hội tiêu biểu nhất và gần gũi với khách du lịch nhất hẳn sẽ là Lễ hội Chùa Long Tiên. Sự gần gũi đó đến từ những nghi thức rất truyền thống trong lễ hội Việt Nam, song cũng đơn giản và nhẹ nhàng, làm cho người dự lễ hội vừa cảm nhận được sự trang nghiêm, vừa thấy sự thi vị của một lễ hội mang đậm nét văn hóa địa phương đặc sắc.
