1. Vài nét về chùa Thiên Mụ
Vị trí chùa Thiên Mụ
Địa chỉ: Đường Nguyễn Phúc Nguyên, Hương Hòa, Thành phố Huế
Chùa Thiên Mụ hay còn gọi là chùa Linh Mụ là một ngôi chùa cổ nằm trên đồi Hà Khê, tả ngạn sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế (Việt Nam) khoảng 5 km về phía tây.
Là nguồn cảm hứng của bao tác phẩm thi ca nhạc họa
Chùa Thiên Mụ nằm giữa một không gian non nước hữu tình, đã từng là nguồn cảm hứng của bao tác phẩm thi ca nhạc họa. Vẻ đẹp của ngôi chùa được tạo nên từ sự hòa quyện giữa giá trị lịch sử, tâm linh và giá trị văn hóa nghệ thuật độc đáo. Chùa Thiên Mụ được vua Thiệu Trị xếp vào diện “Thần Kinh Nhị Thập Cảnh”.
Chùa Thiên Mụ được xây dựng thêm một ngôi tháp bát giác có tên là Từ Nhân, sau đổi thành Phước Duyên. Tháp được xây ở trước chùa có chiều cao 21m, gồm 7 tầng và mỗi tầng đều có thờ tượng Phật, riêng tầng trên cùng có một pho tượng Phật bằng vàng. Tháp Phước Duyên là kiến trúc gắn liền với chùa Thiên Mụ.
2. Lịch sử và nguồn gốc tên gọi chùa Thiên Mụ
Thiên Mụ là ngôi chùa được xây dựng sớm nhất ở Huế. Theo nhiều tài liệu ghi lại rằng thời chúa Nguyễn Hoàng vào Trấn thủ xứ Thuận Hóa đã đích thân đi xem xét địa thế để chuẩn bị cho việc xây dựng cơ đồ, sự nghiệp của dòng họ Nguyễn. Trong một lần cưỡi ngựa dọc sông Hương, ông bắt gặp một ngọn đồi nhỏ tên là Hà Khê. Nhận thấy nó giống như một con rồng đang quay đầu nên năm 1601, chúa đã cho xây trên đồi một ngôi chùa hướng ra mặt sông và đặt tên là Thiên Mụ.
Năm 1862, vì rất mong mỏi có con nối dõi tông đường, vua Tự Đức đã đổi tên thành Linh Mụ vì sợ Thiên (nghĩa là trời) phạm đến trời. Mãi cho đến năm 1869, vị vua thứ 4 của triều Nguyễn này mới cho dùng lại tên Thiên Mụ như trước. Tuy nhiên ngày nay, người ta vẫn gọi với cả hai cái tên mỗi lần nhắc đến chùa.
3. Nét đẹp trong kiến trúc Chùa Thiên Mụ
Công trình kiến trúc đẹp mắt và bề thế
Du lịch Chùa Thiên Mụ, đến đây du khách sẽ thấy quần thể nhiều công trình kiến trúc đẹp mắt và bề thế, trong đó nổi bật là Đại điện Hùng Chùa Thiên Mụ – ngôi chính điện có kiến trúc đồ sộ nguy nga. Trong điện, ngoài những tượng phật bằng đồng sáng chói, còn có treo một khánh đồng được đúc năm 1677 và một bức hoành phi bằng gỗ sơn son thếp vàng, do tự tay chúa Nguyễn Phúc Chu đề tặng vào năm 1714.
Trong khuôn viên của chùa là cả một vườn hoa cỏ được chăm sóc vun trồng hàng ngày. Ở đó, hòn non bộ của vị tổ nghề hát tuồng Việt Nam Đào Tấn được đặt gần chiếc xe ô tô – di vật của cố Hòa thượng Thích Quảng Đức để lại trước khi châm lửa tự thiêu để phản đối chính sách đàn áp Phật giáo của chế độ Ngô Đình Diệm năm 1963. Cuối khu vườn là khu mộ tháp của cố Hòa thượng Thích Đôn Hậu, vị trụ trì nổi tiếng của chùa Thiên Mụ.
Trên những mái chùa là những chi tiết chạm trổ rất nghệ thuật, điêu luyện. Ngoài vẻ đẹp về kiến trúc, lịch sử hiếm có, chùa Thiên Mụ còn là nơi lưu giữ nhiều cổ vật quý giá, những bức hoành phi, những câu đối cổ, những bức tượng cổ quý hiếm, nhiều bia đá chuông đồng, vừa quý giá về lịch sử, vừa giá trị về nghệ thuật.
Nhìn xuống dòng sông Hương lững lờ trôi
Từ sân chùa nhìn xuống là dòng sông Hương lững lờ trôi nhẹ nhàng giữa vùng trời nước mênh mông thăm thẳm. Những chiếc thuyền neo đậu hiền hòa dưới bến, chờ đợi những người khách đang viếng thăm chùa.
Chùa Thiên Mụ Huế đã trải qua nhiều lần tu sửa, mở rộng quy mô, trở thành ngôi chùa gây ấn tượng mạnh về kiểu kiến trúc. Đến chùa, bạn sẽ được chiêm ngưỡng nhiều quần thể bề thế bên trong như Tháp Phước Duyên, Điện Đại Hùng, Điện Quan Thế âm,… Toàn bộ các công trình này đều nằm trên ngọn đồi hình chữ nhật hướng Bắc – Nam. Bao bọc xung quanh là bức tường đá vô cùng vững chãi.
4. Ý nghĩa Chùa Thiên Mụ đối với người dân Huế
Chùa Thiên Mụ như một chứng nhân lịch sử diễn ra trên đôi bờ sông Hương. Ngôi chùa vẫn luôn tồn tại trong tâm thức người dân Huế nói riêng và đời sống văn hóa người Việt Nam nói chung. Mặc dù không có nhiều tượng Phật như các chùa khác nhưng nhìn tổng quan, khuôn viên chùa như một cung điện, dinh thự của các bậc vua chúa, quan lại xứ Huế ngày xưa. Vãn cảnh chùa, du khách như đang đi vào không gian của trăm năm, thanh tịnh và thơ mộng. Khách bước qua khỏi cổng chùa đã thấy lòng lắng lại, tĩnh tâm, bỏ lại đằng sau những phiền muộn, lo âu.
5. Chùa Thiên Mụ có gì hấp dẫn
Khung cảnh nên thơ chùa Thiên Mụ
Không chỉ nổi tiếng là ngôi chùa cổ nhất, chùa Thiên Mụ Huế còn khiến bao du khách phải luyến lưu bởi vẻ đẹp bình yên khác biệt. Nhìn từ xa, ngôi chùa hiện lên với hình dáng như một con rùa khổng lồ đang gánh trên lưng một tòa tháp cổ hướng đầu ra dòng sông Hương. Đặt chân đến đây, du khách sẽ có cảm giác như lạc giữa chốn tiên cảnh và đắm mình trong không gian cổ kính. Xung quanh được bao phủ bởi những cây thông, cây cảnh, ao sen,.. mang đến một cảm giác bình yên khó tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác.
Cổng Tam Quan chùa Thiên Mụ Huế
Cổng Tam Quan là cánh cổng chính dẫn vào chùa, có cấu trúc gồm 2 tầng và 8 mái có 3 lối đi. Tại mỗi lối qua cổng đều có cửa ván gỗ, được bó bằng đinh gõ và đai kiên cố. Ở hai bên đặt những bức tượng hộ pháp như một cách trấn giữ ngôi chùa luôn được bình yên.
Tháp Phước Duyên – Tòa tháp nổi bật ở chùa Thiên Mụ
Đây là một biểu tượng gắn liền với tiếng tăm lẫy lừng của chùa Thiên Mụ Huế. Tháp Phước Duyên hay còn gọi là Phước Duyên Bửu Tháp được xây dựng vào năm 1844 có hình bát giáo cao 7 tầng, dưới lớn và nhỏ dần khi lên cao. Mỗi tầng thờ một đức Phật khác nhau.
Trong tháo có hệ thống bậc thang hình xoắn ốc dẫn lên tầng cao nhất. Riêng tầng 6 và tầng 7, bạn phải đi bằng thang bộ làm từ gỗ. Tháp chính là công trình hiện ra ngay trước mắt bạn khi bước chân vào chùa, hình ảnh của nó ngã bóng trên dòng sông Hương duyên dáng đã làm say đắm không biết bao tâm hồn.
Khu mộ tháp cố hòa thượng Thích Đôn Hậu trong chùa Thiên Mụ
Nằm cuối khuôn viên chùa là khu mộ tháo cố hòa thượng Thích Đôn Hậu. Công trình này được xây dựng trên nền thờ của vị hòa thượng Thích Đôn Hậu, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho những hoạt động ích đạo giúp đời. Ở đây cũng có ngôi tháp cao 7 tầng nhưng quy mô nhỏ hơn tháp Phước Duyên, xung quanh là rừng thông xanh bát ngát.
Điện Đại Hùng – chánh điện của chùa Thiên Mụ
Là ngôi nhà chánh điện của chùa, nơi thờ phật Di Lạc có đôi tai rất lớn như để lắng nghe nổi khổ cực của chúng sinh và có chiếc bụng to khoan dung cho những lỗi lầm của dân. Điện có kiến trúc kiểu Trùng thiền điệp ốc được phục chế vào năm 1959, các cột kèo đổ bằng bê tông, bên ngoài phủ một lớp sơn giả gỗ. Ngoài ra trong điện còn có chiếc chuông đồng hình nhật nguyệt và bức hoành phi trên cao khắc 4 chữ “Linh Thửu Cao Phong” do chúa Nguyễn Phúc Chu ngự đề.
Điện Địa Tạng và điện Quan Thế Âm phía cuối chùa Thiên Mụ
Di chuyển ra cuối chùa Thiên Mụ Huế, ngay sau lưng điện Đại Hùng là điện Địa Tạng và điện Quan Thế Âm. Điện Địa Tạng xây trên nền điện Di lạ được chạm trổ nhiều hình ảnh với kiến trúc độc đáo. Còn điện Quan Thế Âm nằm giữa rừng cây, trang trí giản dị hơn. Tuy không có hoa văn nhưng vẫn gợi lên không khí trang nghiêm. Bên trong chính điện có bức tượng Quan Thế Âm Bồ Tát bằng đồng với vẻ mặt dịu dàng ngồi trên đài sen, phía trên là bức hoàng phi Quán Âm Điện.
Đinh Hương Nguyên độc đáo tại chùa Thiên Mụ
Công trình này được xây dựng từ thời vua Thiệu Thị và nằm ngay phía trước mặt tháp Phước Duyên. Đinh Hương Nguyên làm bằng gỗ với kiến trúc vô cùng độc đáo. Tuy nhiên, cơn bão đổ bộ vào thành phố Huế vào năm 1904 đã khiến nó bị hư hỏng nặng. Sau đó, người ta mới phục dựng lại và đến nay vẫn tồn tại, thu hút đông đảo du khách tham quan, khám phá.
Bên cạnh đó, chiếc xe bất tử Austin trong vườn hoa chùa Thiên Mụ cũng rất đang để chiêm ngưỡng. Chiếc xe là di vật của cố Hòa thượng Thích Quảng Đức – vị hòa thượng đã tự thiêu mình vào ngày 11/6/1963 bên chiếc xe để phản đối chính sách đàn áp Phật giáo của chính quyền Ngô Đình Diệm. Đến giờ, chiếc xe vẫn ở đó chỉ có điều đã khá cũ, màu sơn nhạt dần.
Chùa Thiên Mụ Huế là điểm đến gây thương nhớ cho biết bao du khách thập phương mỗi lần ghé thăm. Nơi đây không chỉ hội tụ vẻ đẹp về kiến trúc, yếu tố lịch sử, phong cách mà còn được tô điểm bởi tính cách con người Huế – trầm mặc và kín đáo.
