1. Làng Chăm ở đâu An Giang
Tỉnh An Giang hiện có 9 làng Chăm thuộc 9 xã, phường trên địa bàn, với khoảng 5 ngàn hộ dân, hơn 17 ngàn người; tập trung chủ yếu ở thị xã Tân Châu và huyện An Phú; một số ít là huyện Châu Phú, huyện Châu Thành và một làng nhỏ ở phường Mỹ Long, TP Long Xuyên.
Các làng Chăm được phân bố dọc theo hai bên bờ sông Hậu và các nhánh sông Hậu với những ngôi nhà sàn bằng gỗ rất đặc trưng, hàng chục ngôi thánh đường lớn nhỏ, nổi bật với kiểu kiến trúc mái vòm, bốn tháp ở bốn góc, rất giống các thánh đường tại các nước Hồi giáo Trung Đông. Trong đó, nổi tiếng và ấn tượng nhất là thánh đường Mubarak. Thánh đường này được công nhận là di tích cấp quốc gia về nghệ thuật kiến trúc từ năm 2011.
2. Lạc vào xứ sở “Nghìn lẻ một đêm” của làng Chăm
Đến với làng Chăm, điều đầu tiên hiện lên trước mắt du khách là sự yên bình, tĩnh lặng, du khách sẽ có cảm giác như lạc vào xứ sở “Nghìn lẻ một đêm” bởi những ngôi thánh đường uy nghi, bề thế, có kiến trúc tháp chòm độc đáo bởi người Chăm ở đây đều theo đạo Hồi với 2 màu chủ đạo là trắng và xanh lá cây.
Không chỉ nổi bật với thánh đường, làng người Chăm còn gìn giữ được những ngôi nhà sàn bằng gỗ với tuổi đời hàng trăm năm. Những ngôi nhà sàn có kiến trúc đẹp được dựng từ các loại gỗ có độ bền cao, chịu được ngập mỗi khi mùa nước nổi về. Mặt tiền nhà sàn luôn có thang gỗ, cửa cái ra vào luôn thấp hơn đầu người với hàm ý khi khách vào nhà phải cúi chào.
3. Thế giới của sắc màu thổ cẩm truyền thống
Làng Chăm càng đẹp hơn bởi hình ảnh những cô gái Chăm dịu dàng, e ấp ngồi bên khung cửi dệt thổ cẩm. Đến với làng dệt thổ cẩm Châu Giang hay còn gọi làng thổ cẩm Phũm Soài, du khách như lạc vào thế giới của sắc màu thổ cẩm truyền thống được dệt bởi bàn tay của những phụ nữ Chăm xinh xắn.
Nào là khăn choàng, áo khoác, túi xách, túi đeo và đặc biệt là những chiếc khăn choàng tóc đẹp mắt và lắm công phu. Các sản phẩm dệt của người Chăm đáp ứng rộng rãi nhu cầu trang phục, trang sức của đồng bào Chăm và là sản phẩm du lịch đặc sắc được nhiều du khách trong và ngoài nước yêu thích.
Hầu như các sản phẩm vải của người Chăm rất đa dạng hoa văn trang trí, nhất là trên những bộ y phục cổ truyền của thiếu nữ. Chất liệu chủ yếu được sử dụng là tơ được nhuộm màu thủ công. Để có một sản phẩm, các cô gái phải cần mẫn, miệt mài bên khung cửi hết ngày này sang ngày khác và chuẩn xác trong từng thao tác.
Thiếu nữ Chăm đến tuổi lấy chồng, ai cũng biết dệt vải, những tấm khăn, cái áo được coi là thước đo sự đảm đang, khéo léo của các cô gái. Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Chăm An Giang ngày càng thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu, khám phá. Vì thế một bộ phận người Chăm đã nhanh chóng đón nhận xu thế, tham gia làm du lịch để giới thiệu về những giá trị văn hoá đặc sắc của dân tộc mình.
4. Văn hoá độc đáo muôn sắc màu của người Chăm
Các lễ hội của người Chăm
Trong năm, người Chăm còn trải qua nhiều lễ hội như Hội Roya Haji (mừng tuổi), Ramadan (tháng ăn chay)… Ngoài các lễ hội truyền thống thể hiện tôn giáo, tín ngưỡng, người Chăm ở An Giang còn tham gia nhiều lễ hội khác như Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm búng Bình Thiên ở huyện An Phú (dịp Quốc khánh 2/9); Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch đồng bào dân tộc Chăm tỉnh An Giang tổ chức hai năm một lần tại các huyện có đồng bào Chăm sinh sống. Trong các lễ hội, thường diễn ra các trò chơi dân gian, liên hoan văn nghệ (ca, múa, nhạc cụ thể hiện bản sắc dân tộc Chăm); ngoài ra, còn có các tiết mục trình diễn trang phục, phục dựng lễ cưới truyền thống nhằm giới thiệu sinh động, rõ nét đặc trưng văn hóa Chăm.
Nét đặc sắc của văn hóa tiếng nói, chữ viết
Những nét đặc sắc của văn hóa Chăm An Giang còn thể hiện từ tiếng nói, chữ viết riêng của mình. Để bảo tồn văn hoá, tiếng nói và chữ viết, hiện nay hầu hết các thánh đường đều có mở lớp dạy. Ban ngày các em học văn hoá tại các trường tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, còn buổi tối tập trung tại thánh đường để học tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình. Đặc biệt, tại thánh đường Azhar ấp Châu Giang, xã Châu Phong còn có một lớp học chuyên dạy đọc, viết chữ bằng tiếng dân tộc cho trẻ em của cộng đồng người Chăm An Giang.
Văn hóa mặc sarong
Một nét văn hóa đặc trưng khác là trang phục của nam và nữ đều mặc sarong, trong cả việc học hành, giao tế, tiệc tùng và sinh hoạt cộng đồng. Đối với người nam thì đội nón vải, còn phụ nữ thì choàng khăn Mat’ra hay còn gọi là khăn Khanh Ma-om. Hình ảnh cô gái Chăm với trang phục truyền thống bên khung cửi không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa, của dân tộc mà còn là điểm nhấn độc đáo, duyên dáng đặc trưng của phụ nữ Chăm ở An Giang.
Khám phá văn hóa ẩm thực
Khi đến làng Chăm, du khách thích khám phá văn hóa ẩm thực cũng là nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào Chăm, nổi bật là các món ăn quen thuộc: Cơm nị, cà ri và cà púa. Món cơm nị có màu vàng rất đẹp mắt của bột nghệ, mùi thơm của cà ri, vị đặc trưng của lá tía tô và vị ngọt của tôm, mực rất hấp dẫn khiến ai dù chỉ thưởng thức 1 lần cũng không thể nào quên…
Nếu nếm qua món cà ri của đồng bào Chăm sẽ cảm nhận được nhiều điều thú vị, nhất là khi du khách đến các làng Chăm, nếu chưa thưởng thức món cà ri thì quả là thiếu sót lớn! Nhưng có lẽ hấp dẫn và ngon nhất vẫn là món cà ri dê. Người Chăm sử dụng rất nhiều gia vị, hương liệu trong nấu ăn, nhất là bột cà ri và lá cà ri tươi, củ hành tím, nước cốt dừa, ớt…để chế biến món ăn tinh xảo, đậm đà hương vị đặc trưng: ngọt, thơm, béo ngậy và rất cay.
5 Một số phong tục, tín ngưỡng đạo Hồi của người Chăm
- Người làng Chăm rất coi trọng khu vực Thánh Đường vì nơi đây diễn ra những nghi lễ quan trọng.
- Mỗi năm người Chăm đều cần thực hiện tháng Ramadan nhịn ăn, thực hiện cầu nguyện mỗi ngày 5 lần.
- Người Chăm An Giang sẽ kiêng không ăn thịt lợn.
- Con trai sẽ không được uống rượu và đeo vàng, đây là tập tục bắt buộc.
- Tập tục ăn bốc nổi bật, đặc biệt thấy ở một số nơi và ở những người có chức sắc tại Thánh Đường.
- Ngày trước người Chăm còn lưu giữ tập tục đó là các cô gái Chăm Islam sẽ bị cấm cung từ lúc bắt đầu dậy thì cho tới lúc lấy chồng. Tập tục này hiện nay đã không còn và được xóa bỏ.
Ngày nay, những thánh đường Hồi giáo với kiến trúc nghệ thuật ấn tượng cùng với nét văn hoá đặc trưng trong đời sống sinh hoạt và nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Chăm An Giang ngày càng thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu, khám phá. Vì thế, một bộ phận người Chăm đã nhanh chóng đón nhận xu thế, tham gia làm du lịch để giới thiệu về những giá trị văn hoá đặc sắc của dân tộc mình.
