1. Giới thiệu về Lễ hội Đô Đài
Đây là lễ hội được nhân dân tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng hàng năm nhằm tưởng nhớ công ơn của Đô đài Ngự sử Bùi Cầm Hổ (1390-1483) tại xã Đậu Liêu, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh (nay là phường Đậu Liêu, thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh). Đô đài là một vị quan thanh liêm ở đầu nhà Hậu Lê, người đã có công kêu gọi nhân dân trong vùng xây dựng đập Nhâm Xá, đưa nước về tưới hàng trăm mẫu ruộng của làng xưa nay vốn bị hạn hán, trải qua hơn 500 năm, con đập này vẫn còn nguyên giá trị.
2. Lễ hội nhằm tri ân Đô đài Bùi Cầm Hổ
Lễ hội Đô Đài (Lễ hội báo ân) được tổ chức nhằm tri ân Đô đài Bùi Cầm Hổ, danh thần có công lao đối với đất nước và nhân dân thời Hậu Lê.
Thời vua Lê Thái Tổ, Bùi Cầm Hổ được xem là một trong hai vị khai quốc công thần, từng làm Thái sư dạy học cho con trưởng của Lê Lợi là vua Lê Thái Tông…
Sau 30 năm làm quan, ông luôn một lòng phò vua giúp nước, vì dân tộc, vì nhân dân; nói những lời hay, làm những việc đúng, được ba triều vua Lê trọng dụng.
Ông từng các giữ chức: Ngự sử Trung thừa, An Vũ sứ Lạng Sơn, Thăng Tham tri chính sử, Tước Á trí tự qua ba triều vua Lê Sơ: Thái Tổ, Thái Tông, Nhân Tông.Ông đã có nhiều đóng góp xây dựng quê hương Đậu Liêu như, đắp đập ngăn khe đưa dòng nước từ núi Hồng Lĩnh về tưới cho cánh đồng Kẻ Treo. Sau khi Bùi Cầm Hổ mất, nhân dân đã lập đền thờ ghi nhận công lao to lớn của ngài với nước với dân.
3. Lễ hội Đô Đài và trò “Đình Đụn ”
Đền Đô Đài thờ quan Đô đài Ngự Sử Bùi Cầm Hổ, tọa lạc dưới chân núi Bạch Tỵ, nay thuộc xã Đậu Liêu, thị xã Hồng Lĩnh. Ngôi đền cũ có từ lâu, quy mô lớn, có 3 toà điện: Thượng, Trung, Hạ, quay hướng đông nam. Khu đền cây cối xanh tốt, đền bị phá trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ. Năm 1995, nhân dân dựng lại đền mới, sát vị trí cũ, gần hướng đông nam, quy mô nhỏ hơn với 1 điện thờ và 1 bái đường, giữ lại một số vật liệu gỗ như xà, ván chạm khắc từ đền cũ, còn một số di vật quý như: áo, mũ, cân đai, phẩm phục, các đạo sắc .v.v…vẫn giữ được vẹn toàn. Là di tích lịch sử văn hóa đã xếp hạng Quốc gia.
Lễ hội đền Đô Đài còn gọi là lễ báo ân, tổ chức tại đền Đô Đài vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch (ngày giỗ) với 2 loại nghi thức: Đại lễ hội thì 50 năm 1 lần, lễ hội thường làm hàng năm.
Với đại lễ, ngoài nghi lễ quy định là dựng “Đình Đụn” làm sân khấu ngay bờ khe Vẹt trước đền để diễn trò tuồng “Đình Đụn “gồm 4 cột mạ (cái), các cột quyết và xà ngang bằng thiết mộc làm sẵn ngâm dưới khe, đến kỳ hội vớt lên dựng, sao cho cột cắm sâu xuống khe, sàn đình lát ván cao hơn mặt nước, vừa phải giống như nhà “Thuỷ Tạ “, dành gian giữa đình để biểu diễn, các phía chung quanh dân làng ngồi xem.
Khi các thủ tục nghi lễ xong là diễn tuồng, tan hội đình được tháo dỡ ngâm xuống khe cho đến kỳ lễ hội sau lấy lên dựng lại. Vì có ” Đình Đụn ” dựng trò tuồng, nên “Đình Đụn ” cũng gọi là nhà Trò, khe Vẹt chảy trước đền gọi là khe Nhà Trò.
Lễ hội thường hàng năm chỉ tổ chức rước cỗ, chầu hầu, yết bái và đại tế diễn ra trong 1 ngày 1 đêm, không dựng “Đình Đụn “diễn trò.
Hàng năm, Lễ hội báo ân Đô Đài Ngự sử Bùi Cầm Hổ diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng (Âm lịch) do 7 tổ dân phố luân phiên tổ chức mại biện và ngày 20/9 Âm lịch, các chi trong họ Bùi luân phiên làm chủ tổ chức lễ kỵ (ngày giỗ). Công việc cứ theo năm tháng, hết năm này sang năm khác, cứ như thế kế tục phụng thờ đời đời mãi mãi.
